Hieronder de uitgesproken tekst, namens de H&G fractie.

Voorzitter, Dames en heren,

Vandaag bespreken we de begroting voor 2023. Inmiddels totaal meer dan 95 miljoen euro en de eerste begroting van het nieuwe college. Vorig jaar sprak Bram nog over “het op koers blijven richting de toekomst” bij wind en tegenwind.
Ondertussen is dat al de toekomst 2040 geworden.

Wij hadden graag gezien dat er dit jaar een frisse wind door de begroting was gewaaid, maar daarvoor was de tijd vanaf de installatie van het nieuwe college blijkbaar te kort. 

Er is voor gekozen om de politieke afweging van wensen en ambities niet in deze begroting op te nemen, maar pas in het collegeprogramma. Dat is van de ene kant jammer, want er zal daarna weer opnieuw gerekend moeten worden, maar het geeft ons wel de kans om onze wensen en ambities vandaag nog eens duidelijk naar voren te brengen.

Daarbij zullen we kosten en baten natuurlijk wel scherp in de gaten moeten houden. De bomen groeien niet tot in de hemel. Zoals we begin dit jaar hebben gemerkt kunnen er ineens zeer onverwachte dingen gebeuren. Zowel natuurverschijnselen, zoals te veel of te weinig water, onbekende virussen, maar ook onverwacht menselijk, of moet ik zeggen onmenselijk, handelen trekt een diep spoor door onze samenleving. De gevolgen zijn bekend, een hoge tweecijferige inflatie, een verviervoudiging van de hypotheekrente, een groot woningtekort en ongekende energieprijzen. Gelukkig heeft zowel de landelijke overheid als wij als gemeente gezorgd voor de nodige reserves, zodat er op alle fronten steun kan worden geboden.

Gelukkig is er ook goed nieuws.

Er zijn het afgelopen jaar in ons dorp een aantal mooie ontwikkelingen geweest.
Na de openstelling van de Westparallel, heeft het centrum al een flinke metamorfose ondergaan. De Eindhovenseweg is zelfs onherkenbaar geworden: een groene woon/winkelstraat in plaats van een drukke doorgaande weg.
Aan de nieuwe N69 moet zeker nog wel wat verbeterd worden, de overlast voor Dommelen Zuid moeten we zoveel mogelijk beperken. De portefeuillehouder heeft aangegeven daar snel met de provincie over in gesprek te gaan.

De concentratie van winkels naar het kernwinkelgebied is op enkele plaatsen zichtbaar, maar ook de transformatie naar woningen springt in het oog.
We zullen, om nieuwe winkels aan te trekken, moeten zorgen dat Valkenswaard aantrekkelijk blijft voor inwoners en bezoekers. Naast de vergroening en verfraaiing hoort daar voor ons ook een vriendelijk parkeerbeleid bij. 
Er is al bijna 2 jaar geleden (jan 2021) een motie over volledig vrij parkeren door de raad aangenomen, en het college heeft die motie overgenomen. 

Helaas is daar de uitdrukking “stip op de horizon” bij gebruikt. Die komen we in Valkenswaard wel bij meer onderwerpen tegen. Nu is de horizon een denkbeeldige lijn, die de grens aangeeft tussen aarde en lucht. Deze lijn heeft de vervelende eigenschap, dat hij tijdens het voortbewegen steeds verder opschuift, je komt er dus nooit. Wij hopen dat het college die stip niet steeds laat opschuiven en komend jaar met een concreetvoorstel komt.

Sport en Cultuur

Valkenswaard heeft een schitterend sportpark. Onlangs nog uitgebreid met padelbanen. Een lelijke puist op dit park blijven de vooroorlogse omkleedhokjes bij de Wedert. Eerder is daar uitgebreid over gesproken maar konden we de stap net niet zetten. Nu is de tijd rijp om wel aktie te ondernemen en daarvoor hebben we een amendement.Onze musea hebben de Unesco status gekregen en verdienen dat. Helaas is de locatie niet optimaal. Voor toeristen is de Oranje Nassaustraat lastig te vinden. Wij zouden het Museumkwartier graag verplaatsen richting Markt, en hebben daarvoor een motie opgesteld.

Wonen zal in 2023 een belangrijk onderwerp blijven. 

We hebben recent de nog vast te stellen woonvisie besproken en mogen vaststellen dat bouwen voor senioren zorgt voor een goede doorstroming. Daarmee zijn de starters en jonge gezinnen uiteindelijk ook gebaat. Een win-win situatie dus.
De overheid heeft met de verlaging van overdrachtsbelasting naar 2% al een goede stap gezet om die  doorstroming te bevorderen. 

We zien nu ook, dat we enkel met, vaak kleine inbreidingslocaties, onze ambitie niet gaan redden. Gelukkig hebben we ook nog een paar grotere inbreidingsmogelijkheden, zoals het EMA-terrein en Dennenberg.

Bij de recente commissievergadering bleek overigens dat het college meende dat de LTS locatie als bouwterrein is geschrapt. Voor ons is dat nog steeds een uitstekend bouwterrein en we zullen die vergissing vandaag dan ook middels een motie herstellen.

De 330 woningen op Lage Heide zijn ondertussen volledig verkocht en de zoektocht naar een andere geschikte uitbreidingslocatie is gestart. Daarbij zal door ons het behoud van belangrijke natuur scherp in het vizier worden gehouden, maar we moeten wel flink vaart in die exercitie houden, aangezien het, door de vele regels in ons land, zeker 5 jaar duurt voordat er ergens een schop de grond in gaat. De bureaucratie is gigantisch en wij zullen komend jaar bij diverse processen proberen de regelgeving te vereenvoudigen. Wel moeten uiteraard de milieu- en natuurwetten nageleefd worden.

Dankzij het nieuwe IHP kunnen we deze bestuursperiode voortvarend aan de slag met de (ver)nieuwbouw van een viertal scholen. Zoals in ons amendement aangegeven hopen wij, dat het aantal locaties niet zal teruglopen en serieus  wordt gekeken naar het behoud van de afzonderlijke scholen.

Voor onze inwoners willen we de stijging van lasten tot een minimum beperken.
De gemeentelijke belastingen stijgen niet meer dan de prijsindex en dat is in deze moeilijke tijden ook meer dan gewenst. Om dat mogelijk te maken moeten we de uitgaven ook scherp in beeld houden vooral de structurele. We willen daarom de personele lasten goed kunnen monitoren en hebben daar een motie voor.

Het is belangrijk om goede zorg en ondersteuning te bieden aan de mensen die dit nodig hebben. Dit geldt zowel voor jong als voor oud. 

De oplopende wachtlijsten binnen de WMO zijn een punt van zorg en aandacht.
We dienen in te zetten op een goede toegang, maar ook het gesprek te voeren met aanbieders van zorg, want ook daar is vanwege de krappe arbeidsmarkt een risico dat niet aan de vraag kan worden voldaan.

Voor wat betreft de WMO huishoudelijke hulp is het college bezig met een notitie om de wachtlijsten weer terug te brengen. Voor ons als fractie is hierbij het uitgangspunt dat de mensen die het echt nodig hebben deze zorg ook krijgen. Het kan niet zo zijn dat urgente gevallen buiten de boot vallen en op een wachtlijst komen te staan.

Daarnaast dienen we ervoor te zorgen dat mensen langer zelf regie kunnen voeren en langer fit en gezond blijven. Dit kan door in te zetten op preventie: 
valpreventie, gezonde voeding, meer bewegen en inwoners hierin stimuleren.

Maar het betekent ook dat de voorzieningen in de wijk en het sociale netwerk rondom mensen moet blijven. Het ondersteunen van vrijwilligersorganisaties, het creëren en behouden van plekken waar mensen elkaar kunnen ontmoeten is enorm belangrijk. Zeker na de coronacrises waarin we helaas ook zien dat een aantal vrijwilligersorganisaties het moeilijk heeft.

Gelukkig kent Valkenswaard nog veel vrijwilligers die zich inzetten en die ook willen meedenken met de gemeente. Burgerparticipatie gaat een steeds belangrijkere rol spelen. H&G staat hier achter maar vindt het wel belangrijk dat de inbreng die inwoners leveren ook serieus wordt genomen. Terugkoppeling over wat er met hun inbreng gebeurt, en inwoners op de hoogte houden van de vorderingen, is dan ook een belangrijk onderdeel hiervan.

Aangezien onze bevolking vergrijst wordt er logischerwijs een steeds groter beroep gedaan op de geboden voorzieningen. Steeds meer wordt duidelijk dat lang thuis blijven wonen ook voor veel verplaatsingen van zorgpersoneel en inefficiëntie zorgt. Maar ook de vereenzaming neemt daardoor toe. In de concept woonvisie kwam naar voren dat het goed zou zijn als we zogenaamde geclusterde woningen in het centrum en in de buurt van een zorginstelling zouden bouwen. Wij hebben de indruk dat de oude gemeentewerf aan al deze eisen voldoet. We willen graag in een motie het college vragen of zij kans ziet dit terrein daarvoor volledig te bestemmen.

Voorzitter,Valkenswaard is een mooi en sfeervol dorp waar we trots op zijn. Wij willen de stip van de horizon afhalen en ons dorp al komend jaar nog aantrekkelijker maken.

André van Daal, fractieleider H&G